تفاوت داکت اسپلیت با سیستم چیلر
همانطور که می‌دانید، تمامی دستگاه‌های تهویه مطبوع برای کنترل دما و کیفیت هوای محیط‌های اداری، بیمارستانی، هتل، مراکز خرید و منازل مسکونی به کار گرفته می‌شوند که هر کدام دارای مزایا و کاربردهای خاص خود هستند.
اگر قصد احداث یک ساختمان مسکونی یا اداری را دارید، شاید یکی از مهمترین سوالات هنگام شروع طراحی و اجرای ساختمان، انتخاب سیستم تهویه مطبوع مناسب برای پروژه باشد. داکت اسپلیت‌ها و چیلرها دو دستگاه رایج تهویه مطبوع جهت سرمایش محیط‌های مختلف بوده و در این مقاله قصد داریم به مقایسه این دو تجهیز پرکاربرد بپردازیم.
در ادامه، داکت اسپلیت و چیلر را از منظرهای مختلفی مانند توان سرمایش، هزینه خرید اولیه، مصرف برق، هزینه‌های بهره‌برداری سیستم‌های مکمل مورد نیاز، توانایی تنظیم رطوبت و فیلتراسیون هوا و… مورد مقایسه و بررسی قرار می‌دهیم. اگرچه موارد متعددی در خصوص مقایسه این دو سیستم وجود دارد، اما سعی کرده‌ایم مهمترین آنها را شرح دهیم.
ساختار سیستم چیلر و داکت اسپلیت
برای درک بهتر تفاوت ها و مقایسه داکت اسپلیت با چیلر لازم است که در ابتدا با ساختار و عملکرد این دو تجهیز بیشتر آشنا شویم.
چیلر
چیلر تراکمی دستگاهی است که از کمپرسور، مبدل‌های حرارتی به نام اواپراتور و کندانسور و یک شیر انبساط تشکیل شده است. گاز مبرد در مدار آن جریان یافته و طی یک سیکل تبرید به صورت مداوم، موجب سرمایش آب خنک‌کننده می‌شود. آب پس از سرد شدن در چیلر یا مینی چیلر، با پمپ به کویل سرمایشی دستگاه‌های دیگر داخل ساختمان مانند فن کویل یا هواساز پمپاژ می‌گردد.
در برخی موارد نیز چیلر به جای سرد کردن آب، مبرد را از طریق لوله‌کشی به هواساز ارسال کرده و مستقیماً هوا را خنک می‌کند که به این سیستم هواساز با کویل DX یا انبساط مستقیم گفته می‌شود. بنابراین، چیلرها معمولاً به سه روش سرمایش مورد نیاز ساختمان را تأمین می‌کنند:
- همراه با فن کویل ها
- همراه با هواساز
- به شکل پکیج یونیت (یا روف تاپ پکیج) با کویل DX (در چیلر های هوایی یا مینی چیلرها)
آب سرد منتقل شده از چیلر یا مینی چیلر در کویل فن کویل ها یا هواساز جریان یافته و با چرخش فن، هوای محیط را از روی کویل های سرمایش عبور داده و دمای هوا را کاهش می دهد.
داکت اسپلیت
داکت اسپلیت از دو بخش خارجی و داخلی تشکیل شده است. به یونیت خارجی کندانسینگ یونیت نیز گفته می‌شود. این قسمت دارای کمپرسور و کندانسور است. کندانسور یا پنل بیرونی توسط لوله کشی به اواپراتور (یونیت داخلی) که معمولاً در بالای سقف کاذب قرار گرفته ارتباط دارد و ماده مبرد طی فرآیند گرماگیر در اواپراتور عمل سرمایش هوای محیط را انجام می‌دهد. یعنی مبرد که دمای آن کاهش پیدا کرده وارد کویل اواپراتور شده و هوای داخل از روی کویل سرمایش توسط فن دمیده می‌شود و به این ترتیب ماده مبرد گرما را به خود جذب کرده و باعث خنک شدن هوای محیط می‌شود.
بنابراین اولین تفاوت چیلر یا حتی مینی چیلر با داکت اسپلیت در ساختار و اجزای تشکیل دهنده آنها است.
داکت اسپلیت ها یا اسپلیت های کانالی در ظرفیت 18000، 24000، 30000، 36000، 42000، 48000 و 60000 (BTU) به صورت تک فاز یا برق 3 فاز درابعاد مختلف تولید وعرضه می گردند.
تفاوت در استقلال واحد ها: به طور کلی سیستم چیلر در ساختمان ها به صورت مرکزی و برای کل ساختمان تعبیه می‌گردد، ولی در صورت استفاده از داکت اسپلیت، در هر واحد به صورت مستقل یک یا حتی دو دستگاه ( بر اساس متراژ سطح زیربنا و کاربری آن واحد) نصب می‌گردد. به همین دلیل در صورت خرابی چیلر مرکزی کل واحد ها با مشکل مواجه خواهند شد اما در داکت اسپلیت ها اینگونه نیست. البته اگر برای هر واحد از مینی چیلر مجزا استفاده گردد موضوع استقلال هر واحد از نظر تأمین سرمایش نیز لحاظ خواهد گردید.
تفاوت در کنترل دمای محیط: در سیستم چیلر با استفاده از ترموستات و تنظیم دمای فرمان عملکرد هر فن کویل، میتوان دمای هر اتاق یا هر سالن را به مقدار دلخواه تنظیم نمود، ولی در داکت اسپلیت امکان تنظیم دمای هر اتاق به سادگی و بدون نصب موتور دمپر هوا در مسیر کانال هوادهی آن وجود ندارد.
نحوه ی گرمایش محیط توسط داکت اسپلیت و سیستم چیلر مرکزی
همان گونه که ذکر گردید چیلر های تراکمی یا مینی چیلرها صرفاً به منظور سرمایش محیط و همراه با فن کویل ها و هواساز استفاده می‌شوند و کاربرد گرمایشی ندارند. اما در داکت اسپلیت ها عملکرد گرمایشی به وسیله کویل حاوی آب گرم (علاوه بر کویل مخصوص مبرد) که در یونیت داخلی (اواپراتور) موجود است انجام می‌شود. در هواساز هم یک کویل جداگانه برای آب گرم وجود دارد( که آب گرم مورد نیاز آن از موتورخانه مرکزی ساختمان تامین می شود). در هر دو سیستم، آب توسط یک منبع حرارتی گازسوز مانند بویلر یا پکیج گازسوز گرم شده و به کویل های این دستگاه ها ارسال می‌شود و فن هوادهی با چرخش جریان هوا، دمای هوای محیط را افزایش می‌دهد.
سیستم های مکمل مورد نیاز داکت اسپلیت و چیلر
همانطور که گفتیم هم در داکت اسپلیت ها و هم فن کویل ها آب گرم کویل ها برای گرمایش محیط توسط آبگرم موتورخانه یا پکیج تأمین می‌شود. در فن کویل ها نیازی به کویل آبگرم مجزا نیست و اگر در لوله ورودی فن کویل ها آب سرد جاری باشد میتوان از آنها سرمایش گرفت و اگر در لوله ورودی آنها آب گرم جریان یابد از آنها گرمایش گرفته می‌شود ولی در سیستم داکت اسپلیت اگر بخواهیم از گرمایش به (شیوه آبگرم) استفاده کنیم حتما باید به داکت اسپلیت یک کویل مخصوص آبگرم اضافه گردد.
تفاوت داکت اسپلیت با سیستم چیلر در امکان رطوبت زدایی و فیلتراسیون هوا
یکی از تفاوت‌های مهم داکت اسپلیت با چیلر، قابلیت آنها در تنظیم میزان رطوبت هوای ورودی به ساختمان است. داکت اسپلیت تنها در حالت سرمایشی (فصل تابستان) باعث کاهش رطوبت هوای فضای مورد نظر می‌شود و در فصل زمستان قابلیت افزایش رطوبت هوا را ندارد. اما در سیستم چیلر، به شرط اتصال به دستگاه هواساز یا استفاده به صورت پکیج یونیت، میتوان تجهیزات رطوبت‌زنی و رطوبت‌گیری را به هواساز افزود و مقدار رطوبت هوا را هم در تابستان و هم در زمستان به دقت تنظیم کرد.
از سوی دیگر، اواپراتور (یونیت داخلی) داکت اسپلیت ابعاد کوچک‌تری نسبت به هواساز دارد و به دلیل نصب در بالای سقف کاذب، محدودیت‌هایی در افزودن فیلترهای مختلف وجود دارد. در نتیجه، معمولاً تنها فیلترهای فلزی چندلایه برای جلوگیری از ورود ذرات درشت گرد و غبار تعبیه می‌شود. اما در دستگاه هواساز، انواع فیلترها (از جمله فیلترهای هپا و اولپا) می‌توانند در مسیر عبور هوا نصب شوند و به راندمان بسیار بالایی در پاکیزگی هوا دست یافت.
تفاوت قیمت چیلر و داکت اسپلیت
قیمت تمام شده چیلر و داکت اسپلیت یکی از عوامل بسیار مهم در مقایسه آنها است که تأثیر زیادی در تصمیم‌گیری مهندسین و کارفرمایان هنگام طراحی پروژه دارد. با توجه به تنوع برندهای موجود در بازار، قیمت‌ها به صورت میانگین برآورد می‌شوند. در برآورد قیمت داکت اسپلیت‌ها، هزینه‌های اجرا، کانال‌کشی و لوله‌ها و برای چیلرها، قیمت فن کویل‌های مورد نیاز (در ظرفیت‌های مشابه) نیز در نظر گرفته می‌شود.
پس از برآورد، میتوان گفت قیمت تمام شده چیلر مرکزی به همراه فن کویل‌ها برای ساختمان‌هایی تا ۲۰ واحد تقریباً برابر با قیمت داکت اسپلیت است و برای تعداد واحدهای بیشتر، قیمت سیستم چیلر مرکزی و فن کویل سقفی معمولاً کمتر از داکت اسپلیت خواهد بود. اما در صورت انتخاب مینی چیلر همراه با فن کویل برای ساختمان‌های کمتر از ۲۰ واحد، هزینه اولیه خرید، تجهیز و نصب حدود ۱.۵ تا ۲ برابر استفاده از داکت اسپلیت در ظرفیت مشابه خواهد بود.
تفاوت مصرف برق داکت اسپلیت و سیستم چیلر مرکزی
در مورد مقایسه مصرف برق داکت اسپلیت با سیستم چیلر مرکزی هم میتوان به این موضوع اشاره کرد که با وجود استقلال هر واحد در مصرف برق در حالت استفاده از داکت اسپلیت، باید اذعان نمود که کمپرسورهای چیلر که مهمترین اجزاء مصرف کننده برق در سیستم تهویه مطبوع هستند معمولاً در حالت فول لوود کار نمی‌کنند و به همین دلیل هزینه مصرف برق سیستم چیلر مرکزی ساختمان که بر تعداد واحدها تقسیم می‌گردد نهایتاً حدود 30 درصد کمتر از مجموع هزینه مصرف برق تمامی داکت اسپلیت های نصب شده در واحدهای ساختمان می‌باشد.
تفاوت چیلر و داکت اسپلیت در میزان صدای تولیدی
با توجه به اینکه داکت اسپلیت ها از فن قوی تری جهت توزیع هوا در کانال کشی بالای سقف کاذب در هر واحد استفاده می‌کنند، میزان صدای تولید در آنها به مراتب بیشتر از فن کویل ها (خصوصاً نوع سقفی توکار) خواهد بود.
لازم به ذکر است که یونیت خارجی داکت اسپلیت و چیلر در شرایط یکسان و در صورت نصب در پشت بام صدای تولیدی قابل توجهی نخواهد داشت.
در خاتمه، به طور خلاصه میتوان گفت اگر ساختمان شما کمتر از ۲۲ واحد دارد و متراژ هر واحد کمتر از ۱۲۰ متر مربع (مسکونی یا اداری) باشد، اقتصادی‌ترین و راحت‌ترین سیستم سرمایشی برای ساختمان‌های مدرن، استفاده از داکت اسپلیت مستقل برای هر واحد همراه با کویل آبگرم و پکیج گرمایشی دیواری مربوطه است (با وجود صدای پنل داخلی).
ضمناً، در صورت انتخاب سیستم داکت اسپلیت، اگر متراژ هر واحد بیشتر از ۱۲۰ متر مربع باشد، به لحاظ کاهش ظرفیت و صدای هر دستگاه و همچنین استقلال و عدم همزمانی استفاده از دستگاه در سالن و نشیمن با اتاق خواب‌ها، بهتر است برای هر واحد بزرگ از دو دستگاه داکت اسپلیت با ظرفیت کمتر استفاده کنید؛ یک دستگاه برای سالن و نشیمن و یک دستگاه برای اتاق خواب‌ها.
